Een kort overzicht:
- In het begin is een afgewogen keus maken nog lastig. De Startanalyse of een eerste scan helpt om te zien welke technieken afvallen.
- Maak een multicriteria analyse: welke zaken vindt stakeholder X belangrijk? Waar willen partijen nog water bij de wijn doen?
- Houd de focus op: Wat kan er wél. Dit voorkomt het vastlopen van gesprekken.
Maak een eerste scan met de de Startanalyse
Een afgewogen keuze maken is een proces van grof naar fijn. In het begin zijn er namelijk nog geen of weinig gedetailleerde gegevens beschikbaar. Op basis van de uitkomsten van de Startanalyse of een eerste scan kan in veel gevallen wel al bepaald worden of bepaalde technieken afvallen. Zo is groen gas en waterstof in veel gevallen geen realistische optie voor 2030 in verband met de beperkte en onzekere beschikbaarheid van beide opties. Verder is het essentieel dat er voordat een warmtenet in overweging wordt genomen, gekeken wordt naar de bebouwingsdichtheid van het afnamegebied. In een landelijk gebied valt een warmtenet bijvoorbeeld op de eerste blik al snel af. Maak keuzes die wel kunnen snel duidelijk door onrealistische of onvoldoende beproefde opties weg te laten. Dit betekent dat je deze keuzes niet verder hoeft te onderzoeken voor een bepaalde buurt. Dit zorgt er voor dat je gerichtere gesprekken kunt voeren. Het is wel belangrijk dat je dit goed onderbouwt.
Als verschillende warmte-opties nog tot de mogelijkheden behoren is een goede afweging ter onderbouwing van de uiteindelijke keuze belangrijk. Als gemeente is het daarbij raadzaam om dit samen met de belangrijke stakeholders te doen, bijvoorbeeld de woningcorporatie, woningeigenaren en bedrijven. Als zij mee kunnen denken en praten in deze afweging, kan dit veel bijdragen aan het draagvlak van een bepaalde keuze.
Check regelmatig met je stakeholders of je nog op de juiste koers zit
De keuze voor een warmtestrategie is vaak een ingewikkeld proces. Het heeft gevolgen voor veel mensen, voor een lange termijn. Daarom is het goed om dit regelmatig te checken. Spreek vooraf met elkaar af op welke momenten je samen kijkt of een warmtenet nog steeds de juiste keuze is. Leg ook vast op basis van welke criteria je deze afweging maakt (bijv. de business case en/of multi-criteria analyse). Deze stel je samen op aan het begin van het proces. Dit doe je voor de verschillende alternatieven en deze kun je opnieuw vullen/toetsen met elkaar na elke fase in het proces.
Rekenmodellen en externe expertise
Naast de startanalyse zijn er veel verschillende modellen beschikbaar, voor verschillende doeleinden. Bij een selectie van een model en externe expertise is het belangrijk om je af te vragen welk rekenmodel het beste past bij de lokale situatie. Denk hierbij aan het lokale proces en omstandigheden, zoals lokale mogelijkheden qua aanleg van infrastructuur en aanwezige burgerbewegingen en energiebronnen. De keuzehulp kan je hierbij helpen. Hoe moeten de gebouwen aangepast worden? Hoe beï nvloedt de aanpassingen aan gebouwen de mogelijkheden voor een warmtenet?
Voor ondersteuning bij het opstellen van de transitievisie warmte heeft het Expertise Centrum Warmte inkooptips gemaakt.
De keuze voor een warmtestrategie wordt gemaakt op basis van meerdere criteria
Denk hierbij aan woonlasten, comfort, duurzaamheid, etc. Per stakeholder zijn andere criteria van belang en wegen in meer of mindere mate mee in de uiteindelijke afweging voor een warmtestrategie voor een buurt. Het is dan ook belangrijk om hier met de stakeholders aan de voorkant een afwegingskader op te stellen met randvoorwaarden en criteria. Vraag stakeholders om hun eigen belangen en standpunten concreet te maken voordat je samen rond de tafel gaat zitten.
De multi-criteria analyse helpt bij het selecteren van de belangrijkste criteria
Deze analyse biedt de mogelijkheid om samen met de stakeholders criteria te selecteren die van belang zijn bij de afweging voor een warmtestrategie voor een buurt. Vervolgens krijgt elke stakeholder de mogelijkheid om per eis een weging in te vullen. De stakeholder kan nu aangeven hoe belangrijk hij een bepaalde eis vindt. Gecombineerd met hoe goed (of slecht) een energiestrategie scoort op de betreffende eisen, ontstaat een totaalafweging van de strategieë n.
De verschillende eisen moeten tot een bepaalde hoogte uitgewerkt worden
Om iets te kunnen zeggen over bijvoorbeeld de energiekosten van de energiestrategieë n, moet hier onderzoek naar gedaan worden. Daarbij is het belangrijk om ook hier van grof naar fijn te werken. Als uitkomsten erg dicht bij elkaar liggen kun je altijd besluiten (eventueel in overleg met adviseur) of verder onderzoek nuttig is.
De analyse kan verder aangescherpt worden door de strategiefactsheets van het ECW. Deze factsheets geven je meer achtergrondinformatie over de verschillende strategieë n.
Het rapport: Wegwijs in warmte van Platform 31 gaat in op hoe deze afweging gemaakt kan worden en biedt daarnaast:
- Een afwegingskader.
- Maatschappelijke kosten-baten analyse.
- Een multicriteria-schema.